-
1 хезмәт
сущ.1) в разн. знач. труд ( как процесс), трудова́я де́ятельность || трудово́йхезмәт җитештерүчәнлеге — производи́тельность труда́
акыл хезмәте — у́мственный труд
мәҗбүри хезмәт — принуди́тельный труд
кул хезмәте — ручно́й труд
физик хезмәт — физи́ческий труд
хезмәт герое — геро́й Труда́
хезмәте юкның хөрмәте юк — (посл.) кто не тру́дится, тот не в почёте
чын бәхет - намуслы хезмәттә — (погов.) по́длинное сча́стье - в добросо́вестном труде́
хезмәт батырлыгы — трудово́й по́двиг
хезмәт даны — трудова́я сла́ва
хезмәт дисциплинасы — трудова́я дисципли́на
хезмәт кереме — трудово́й дохо́д
хезмәт күнекмәләре — трудовы́е на́выки
хезмәт стажы — трудово́й стаж
хезмәт тәрбиясе — трудово́е воспита́ние
хезмәт халкы — трудово́й наро́д
2) труд, рабо́та (как результат, произведение)фәнни хезмәт — нау́чный труд (рабо́та)
3) труд ( количество труда); уси́лия, стара́ния; эне́ргияүз хезмәте бушка китмәгән — его́ уси́лия не пропа́ли да́ром
зур хезмәт кую — вложи́ть (затра́тить) мно́го труда́, мно́го сил
хезмәтсез җиләктә ләззәт юк — (посл.) я́года, добы́тая без труда́, не доставля́ет наслажде́ния
4)а) разг. рабо́та, до́лжность; слу́жба, служе́бная обя́занность || служе́бный, рабо́чий, должностно́йаңа бригадир хезмәтен йөкләү — возложи́ть на него́ обя́занности бригади́ра
хезмәт вакыты — служе́бное (рабо́чее) вре́мя
хезмәт йомышы — должностно́е (служе́бное) поруче́ние
б) слу́жба (во́инские обя́занности)солдат хезмәте — солда́тская слу́жба
5) заслу́га, заслу́гианың фәндә хезмәте зур — его́ заслу́ги в нау́ке велики́
6) слу́жба, обслу́живание, услу́га (-ги)хәвефсезлек хезмәте — слу́жба безопа́сности
диспетчерлык хезмәте — диспе́тчерская слу́жба
•- хезмәт итү
- хезмәт иясе
- хезмәт иясе халкы
- хезмәт кенәгәсе
- хезмәт дәфтәре
- хезмәт көне
- хезмәт күрсәтү
- хезмәт күрсәтүчән
- хезмәт күрсәтүчәнлек
- хезмәт тутыру
- хезмәт урыны
- хезмәт хакы
- хезмәткә сәләтле
- хезмәткә сәләтлелек
- хезмәттән тыш -
2 физик
I сущ.фи́зикII прил.мәктәпкә фи́зиклар кирәк — шко́ле нужны́ фи́зики
1) физи́ческийфи́зик тәҗрибәләр — физи́ческие о́пыты
туфракның фи́зик үзлекләре — физи́ческие сво́йства по́чвы
2) физи́ческий ( телесный)кешенең фи́зик кимчелеге — физи́ческий изъя́н челове́ка
фи́зик хезмәт — физи́ческий труд
фи́зик күнегүләр — физи́ческие упражне́ния
3) физи́ческий ( материальный)фи́зик география — физи́ческая геогра́фия
-
3 труд
м1) хезмәт2) (работа, занятие) эш3) (сделать что-л.) көчкә-көчкә, чак-чак кынас трудом —
4) ( произведение) әсәр, хезмәт -
4 якынайту
перен.1) приближа́ть/прибли́зить, придвига́ть/придви́нуть || приближе́ниеурындыкны өстәлгә якынайту — передви́нуть стул к столу́
промышленность предприятиеләрен чимал һәм ягулык чыганакларына якынайту — прибли́зить промы́шленные предприя́тия к исто́чникам сырья́ и то́плива
2) перен. сближа́ть/сбли́зить, приближа́ть/прибли́зить || сближе́ние, приближе́ниеакыл хезмәте белән физик хезмәтне якынайту — сближе́ние у́мственного и физи́ческого труда́
әдәбиятны тормышка якынайту — прибли́зить литерату́ру к жи́зни
теория белән практиканы якынайту — сбли́зить тео́рию с пра́ктикой
3) сокраща́ть/сократи́ть ( расстояние)4) приближа́ть/прибли́зить срок, ускоря́ть/уско́рить, торопи́ть || приближе́ние, ускоре́ниечишелешне якынайту — прибли́зить развя́зку
картлыкны якынайту — прибли́зить ста́рость
5) перен. сближа́ть/сбли́зить, сродни́ть, сдружи́ть, подружи́ть (кого-л. с кем-л.) || сближе́ниемөнәсәбәтләрне якынайту — сбли́зить отноше́ния; сбли́зиться, подружи́ться
бу вакыйга безне тагын да якынайтты — э́то собы́тие ещё сильне́е сбли́зило нас
якынайтып күрсәтү — приближа́ть ( об оптических приборах)
якынайта төшү — пододвига́ть/пододви́нуть
-
5 алыштыру
перех.1) меня́ть, поменя́ть, поменя́ться, обме́ниваться/ обменя́ться, променя́ть (что, кого) (собаку, машину, гараж на гараж, вещи на что) || ме́на, обме́нэш урынын алыштыру — меня́ть ме́сто рабо́ты
алыштыру пункты — пункт по обме́ну (чего-л.)
2) переменя́ть/перемени́ть, сменя́ть/ смени́ть (квартиру, работу, профессию, адрес, повязку на ране, номер телефона) || переме́на, сме́напаспортны алыштыру — сме́на па́спорта
3) разме́нивать/разменя́ть ( шахматные фигуры) || разме́н4) подме́нивать, подменя́ть/подмени́ть, заменя́ть/замени́ть ( оригинал подделкой) || подме́н, подме́на, заме́на5) сменя́ть/смени́ть, заменя́ть/ замени́ть ( уставших коней другими); меня́ть, поменя́ть || ме́на, сме́на, заме́наиске детальләрне яңага алыштыру — замени́ть ста́рые дета́ли на но́вые
нәселсез сарыкларны нәселлегә алыштыру — меня́ть беспоро́дных ове́ц на поро́дистых
тексттагы берәр сүзне алыштыру — заме́на како́го-либо сло́ва в те́ксте
6) изменя́ть/измени́ть, переменя́ть/перемени́ть, меня́ть, сменя́ть/смени́ть (фамилию, название улицы)7) сменя́ть/смени́ть, замеща́ть/замести́ть, подме́нивать/подмени́ть, заменя́ть/замени́ть (кого, что); заступа́ть/заступи́ть на ме́сто ( кого) || сме́на, замеще́ние, заме́на, подме́на, подме́нфизик хезмәтне техника алыштыра бара — физи́ческий труд постепе́нно сменя́ет те́хника
ялга китүче директорны алыштыру — замести́ть уше́дшего в о́тпуск дире́ктора
8) заменя́ть/замени́ть ( что); быть (явля́ться, служи́ть) заме́ной (замени́телем) ( чего) || заме́нагрипп булганда кишер сарымсак белән суганны алыштыра ала — при гри́ппе морко́вь мо́жет замени́ть чесно́к и лук
9) в ф. инфинитива алыштырырга на обме́н (сме́ну, разме́н, заме́ну, измене́ние, подме́н, подме́ну, замеще́ние)алыштырырга риза булу — согласи́ться на обме́н
алыштырырга китерелгән әйберләр — ве́щи, привезённые для обме́на
10) в знач. нареч. алыштырып в обме́н (взять что, кого)11) с некоторыми сущ. образует глаголы с приставкой пере-атның дагасын алыштыру — перекова́ть коня́
исемен алыштыру — переименова́ть
киемне алыштыру — переоде́ться
квалификацияне алыштыру — переквалифици́роваться
урыннарын алыштыру — переста́вить
җиһазны алыштыру — переобору́довать; переоснасти́ть
•- алыштырып алу
- алыштырып бетерү
- алыштырып кую••алыштырган (алыштырып куйган) кебек — сло́вно (бу́дто, как бу́дто, то́чно) подмени́ли
-
6 грань
ж1) кыр2) перен. аермастирание граней между физическим и умственным трудом — физик һәм акыл хезмәте арасындагы аерманың бетә баруы
•- на грани
См. также в других словарях:
хезмәтче — (ХЕЗМӘТЧЕЛЕК) – 1. Байларда физик хезмәт (авыр, кара эшләр) башкаручы 2. Хезмәткәр (1) 3. күч. Кемнең яки нәрсәнең интересы өчен тырышучы, аның уңышлары өчен хезмәт итүче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хезмәт — 1. Кешедән акыл яки физик көч таләп итә торган максатлык эшчәнлек, эш 2. Шундый эш нәтиҗәсе буларак фәнни, әдәби яки сәнгать әсәре 3. Көч, энергия әз хезмәт түкмәдем. Тырышлык 4. Эш (урыны) , вазифа директорлык хезмәтеннән тыш укыта да 5. Армиядә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәнсакчы — Югары дәрәҗәле кешенең иминлеген саклау өчен, аны озатып, аның белән бергә йөрүче гаскәри. ТӘН ТӘРБИЯСЕ – иск. Физкультура. ТӘН ТӨСЛЕ – Бераз алсулык йөгергән саргылт ак. ТӘН ХЕЗМӘТЕ – Физик хезмәт. ТӘН ЯЗУ – Хәрәкәт ясап гәүдәне сыгылмалы итү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көч — (КӨЧЛЕ) (КӨЧЛЕЛЕК) (КӨЧСЕЗ) (КӨЧСЕЗЛЕК) (КӨЧСЕЗЛӘНҮ) (КӨЧСЕЗӘЮ) – 1. Терек затларны нин. б. физик эш яки хәрәкәт башкарырга сәләте; физик энергиясе. Кемнең яки нәр. б. яшәү сәләте. Нин. б. эш башкара торган физик энергия; хезмәт 2. Нин. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
акыл — 1. Кешенең уйлау, фикер йөртү сәләте, аңлылык дәрәҗәсе акыл яшьтә түгел – башта 2. Иҗтимагый аң, иҗтимагый фикер 3. Киңәш яшьләргә акыл бирү 4. Уй, фикер кем башына килгән бу акыл? 5. Акыллылык акыл түгел бу эшең 6. Алдын артын уйлау, уйлап эш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
синоптика — Метеорологиянең һава хәленә йогынты ясаучы физик күренешләрне өйрәнүгә багышланган тармагы. Һава хәлен күзәтү һәм билгеләү хезмәте; шул хезмәтне башкаручылар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
авыр — I. с. 1. Үлчәүгә күп тарта торган, зур үлчәүле; киресе: җиңел 2. Кайгылы, борчулы. Матди яктан кыенлашкан, җитмәүчелекле, бәхетсез (тормыш, язмыш тур.) 3. рәв. Әкрен, ашыкмыйча, салмак 4. Каты, җитди авыр яра 5. Зур хезмәт, физик яки акыл көче… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
читен — с. 1. Башкару, үтәп чыгу өчен зур көч, тырышлык һәм хезмәт сорый торган. Чишү, аңлау өчен зур акыл көче сорый торган 2. Кыенлыкларны, авырлыкларны үз эченә алган, катлаулы. Катлаулы, четерекле, авыр. и. Авырлык, кыенлык, читенлек 3. Шартлары авыр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
